Güneybatı Kürdistan Nüfus ve Coğrafyası

Suriye'deki Kürdlerin ülke nüfusunun %9-11'ini oluşturduğu düşünülmektedir. Kesin rakamlar bilinmese de büyük bölümü Güneybatı Kürdistan'da olmak üzere Halep ve Şam kentleri de dahil olmak üzere en az 2 milyon Kürt yaşamaktadır. Çoğunluğu Şafii mezhebinden Müslümanlar olmakla birlikte Êzidî ve çok az sayıda da Yaresan ve Hristiyan inancına mensup Kürd bulunmaktadır.

Güneybatı Kürdistan, Suriye-Türkiye sınır hattının tamamına yayılan bir alan değildir. Neredeyse tüm sınır hattı boyunca Kürd nüfusun yaşadığı yerleşimler bulunmaktaysa da sınır hattında Arapların yoğunlukla  iskân ettiği alanlar da mevcuttur. Buna karşılık Kürdler temel olarak birbiriyle bağlantısız iki ayrı bölgede yerleşik olup yaşadıkları bölgede çoğunluğu oluşturmaktadır. Bu iki bölgeden birincisi Halab vilayetinin kuzeybatısında kuzeyde Avasîm’e (Islahiye) uzanan Efrîn’dir. Diğeri ise Suriye’nin kuzeydoğusundaki Al Hasakkah (Hesîçê) vilayetinin büyük bir kısmıdır.

 

Efrîn Halep vilayetinin yaklaşık olarak 65 km kuzeybatısında bulunan Şehrin sınırları içerisinde yaklaşık 470,000 insan yaşamaktadır,merkezde ise nüfus 80.000 dolaylarındadır. Efrîn’de en büyükleri Katma, Kastall, Kibar ve Rajoen köyleri olmak üzere 366 köy bulunmaktadır,Êzidîler dahil olmak üzere şehirde yaşayanların büyük bir bölümü Kürdlerdir.Araplar,toplam nüfusun %1-2'sini oluşturmaktadır. 2.033 km2 alandan oluşan şehirde, Efrîn (merkez), Jindêrês, Sharan, Mobetan/Mahbatli, Rajo, Bulbul ve Shiyê olmak üzere 7 belediye bulunmaktadır.

Kobanî,(Ayn al‑ʿArab) Halab vilayetinin içerisinde, yaklaşık olarak Fırat nehrinin 30 km, Halep’in de 165 km doğusunda yer alan şehrin nüfusu 75.000’i merkezde olmak üzere, 250.000  civarındadır. Fırat nehrinin Suriye sınırlarına girdiği yerde bulunan Kobanî, Kürd nüfusun yoğun olarak bulunduğu şehirlerden biridir.

HESIÇE (Al Hasakkah)

Amûdê, Hesîçê vilayetinin Qamişlo bölgesinde,Hesîçê’nın 80 km kuzeydoğusunda ve Qamişlo’nun yaklaşık 30 km batısında yer almaktadır. 156 köy ve şehir merkezi toplamında, Amûdê’de yaşayan insan sayısı yaklaşık 200.000’dir. Şehrin güney kısımlarında Êzidî köyleri bulunmaktadır.

Eyndîwer,(Ain Diwar) Hesîçê vilayetinde, Dicle nehri üzerindeki Derîk bölgesinin kuzeydoğusundadır. Günümüzde,Eyndîwer’de yaklaşık olarak 20 aile yaşamaktadır. Şehir ayrıca Kuzey Kurdistan’da kalan Cizire’nin tam karşısında yer almaktadır.

Dirbêsî,(al-Darbasiyah) Hesîçê vilayetinin Serê Kaniyê bölgesinde bulunmaktadır. Şehrin yaklaşık olarak 85 km kuzeyinde Hesîçê, 26 km, batısındaysa Amûdê yer almaktadır. Dirbêsî’deki toplam nüfus 120.000 civarındayken, merkezdeki nüfus 30.000’dir. Kuzey Kurdistan içerisinde kalan ve Türkiye’nin Suriye sınırında yer alan Şenyurt kasabasının tam karşısında yer alan Dirbêsî, güneyde Tell-Beydar karayoluna bağlıdır.

Hesîçê, aynı isimli valiliğin başkentidir. Xabûr ve Cexcex nehirlerinin kenarında ve Şam’ın yaklaşık olarak 600 km kuzeydoğusunda yer alan şehirde; 180.000 nüfusu bulunmaktadır. Çoğunluğunu Hristiyanların oluşturduğu şehir nüfusunun Müslüman kesimi Kürdler ve Araplardan oluşmaktadır.Ayrıca kuzey köylerinde ve şehir merkezinde Êzidîler yaşamaktadır.

Çil Axa,(al‑Jawadiyah) Hesîçê vilayetinin Derîk bölgesinde, Tirbesipî’nin yaklaşık 30 km doğusunda, Derîk’inse 40 km batısında yer almaktadır. Aşağı yukarı 5.000 kişinin yaşadığı şehrin yarısı Kürd diğer yarısıysa Araplardan oluşuyor.

Dêrik,(al‑Malikiyah) Hesîçê vilayetinde,Suriye’nin kuzey doğusunda bulunan şehir, Hesîçê’nin yaklaşık olarak 185 km kuzeydoğusunda, Qamişlo’nunsa 98 km doğusunda yer almaktadır. Toplamda  175.000 nüfuslu şehrin merkezinde 15.000 Hristiyan olmak üzere, 50.000 kişi yaşamaktadır. Nüfus, Asuri/Süryaniler, Araplar, Kürdler ve Ermenilerden oluşmaktadır. Şehrin kuzeyi Müslüman Kürdlerden oluşurken, güneyde ise yoğunluklu olarak Hristiyan nüfus yaşamaktadır. Derîk, Hesîçê vilayetinde içerisinde, yönetimin Arap ailelerin elinde olduğu bölgelerden biridir.

Tirbesipî,(al‑Qahtaniyah) Hesîçê vilayetinin Qamişlo bölgesinde, Qamişlo’nun yaklaşık 18 km doğusundaki büyük verimli bir ovanın ortasındadır. 25.000 kişinin yaşadığı şehir merkezinde nüfus Kürdler, Asuriler/Süryaniler, Araplar ve Ermenilerden oluşmaktadır. 140 köylü şehrin toplam nüfusuysa 140.000'dir. Kuzey köylerinde ve şehir merkezinde Êzidî inancından Kürd nüfus yaşamaktadır.

Qamişlo,(al-Qamishli) Hesîçê vilayetinin yaklaşık 80 km kuzeydoğusunda yer alır. Yaklaşık 400.000 nüfusuyla Qamişlo, her ne kadar belde halkının çoğu başka yerlere kayıtlı veya daha yeni taşınmış olsa da Suriye’nin en büyük Kürd şehridir. Şehir hemen kuzeyindeki Nisêbîn ile sınır aracılığıyla ayrılmaktadır.  Şehirde yaşayanların yaklaşık %70’i Kürd, %20’si Arap ve %10’u da Hristiyanlardan oluşmaktadır. 2009 yılında Qamişlo’da yerleşik olan Yahudileri temsil eden son Yahudi aile de göç ederek kenti terk etmek zorunda kalmıştır. 12 Mart 2004’te Qamişlo’da Qamislo ve Deir ez-Zor futbol maçı sonrası Arap milliyetçileri ve Suriye devlet güçlerinin Kürd halkına dönük saldırıları sonucunda 30 kişi öldürüldü. Şovenist saldırılar ve yaşanan şahadetlere tepki olarak gelişen ve 13-15 Mart tarihlerinde tüm Batı Kürdistan’a ve hatta Halep ve Şam şehirlerindeki Kürd mahallelerine yayılan serhildan dalgasının başlangıç noktası yer Qamişlo’ydu.

Serê Kaniyê,(Raʾs al‑ʿAyn) Hesîçê vilayetinde, Qamişlo’nun yaklaşık 100 km batısında ve Hesîçê’nin 80 km kuzeybatısında yer alan şehrin güneyinde Êzidî köyleri bulunmaktadır.Nüfus 50.000 civarındadır. Serê Kaniyê de Qamişlo ve Dêrik gibi yönetimin Arap ailelerin elinde olduğu bölgelerden biridir.